Lokale heffingen en belastingen

Toelichting Leges Titel 1 Algemene dienstverlening

Reisdocumenten en Nederlandse identiteitskaart
Elk periode van 5 jaar is er een verschil in het aantal afgiften van reisdocumenten. Vanaf 2014 is de geldigheidsduur van reisdocumenten voor volwassenen gewijzigd. De geldigheidsduur voor volwassenen is 10 jaar geworden (was 5 jaar). De geldigheidsduur voor reisdocumenten van jongeren tot 18 jaar is 5 jaar gebleven. In de jaren 2019 tot en met 2023 was sprake van een dip waarin vrijwel alleen documenten aan jongeren zijn uitgegeven of eerste aanvragen en vermissingen. Het aantal aanvragen lag ongeveer 75% lager. In de jaren 2024 tot en met 2028 is sprake van een piekperiode waarin bijna alle '18+documenten' in omloop vervangen worden. De leges per soort document verschillen. Dit heeft invloed op het verloop van de baten en lasten van het product reisdocumenten.

Rijbewijzen
Elke periode van 5 jaar is er een verschil in het aantal afgiften van rijbewijzen. In de periode tussen oktober 2016 tot en met september 2021 is er sprake van een piekperiode met meer aanvragen van rijbewijzen. Vanaf oktober 2021 tot en met september 2026 zal het aantal aanvragen verminderen. Dit heeft invloed op het verloop van de baten en lasten van het product rijbewijzen.

Toelichting Titel 2 Leges fysieke leefomgeving/ omgevingsvergunningen
De lasten zoals in de begroting zijn opgenomen en te maken hebben met activiteiten rondom omgevingsvergunningen zijn niet altijd voor 100% toerekenbaar. Een deel van de kosten kan niet direct in verband gebracht worden met de uitgevoerde dienst. Het betreft de volgende kosten:

• beleidsvoorbereiding en algemene inspraakprocedure;
• handhaving, toezicht en controle (met uitzondering van eerste controle);
• bezwaar- en beroepsprocedures.

In basis komen alle overige diensten met betrekking tot de omgevingsvergunning in aanmerking voor het heffen van leges. Om uiteenlopende redenen zijn twee categorieën sinds 1 januari 1998 echter uitgezonderd van de mogelijkheid tot legesheffing te weten:

• beschikkingen op grond van de Wet milieubeheer;
• beschikkingen op grond van de Wet bodembescherming.

De belangrijkste reden om de milieuleges af te schaffen, was dat deze leges een negatieve prikkel vormden om bij te dragen aan een beter milieu. De gederfde legesinkomsten zijn vervolgens gecompenseerd via het gemeentefonds. Daarnaast worden voor enkele diensten op grond van gemeentelijk beleid tot nu toe bewust geen leges in rekening gebracht. Dit geldt voor de aanvragen die betrekking hebben op de activiteiten kap en monumenten.

Landelijke ontwikkelingen
Door het in werking treden van de nieuwe Omgevingswet verandert er veel. Het principe van legesheffing verandert niet. Ook de wettelijke grondslag voor het heffen van leges verandert niet. Toch zijn er een aantal zaken die wel gaan veranderen:

• Er zijn nieuwe activiteiten toegestaan om leges over te heffen (‘milieuvergunningen’)
• Er zijn ook activiteiten waarvoor alleen een meldingsplicht gaat gelden en waarover geen leges mogen worden geheven
• De bouwtechnische en de ruimtelijke omgevingsvergunning worden gesplitst: “de knip”
• Er vervallen activiteiten waar de gemeente nu leges voor heft (de bouwtechnische toets onder de Wet kwaliteitsborging bouwen)
• De gemeente gaat (mogelijk) met minder vergunningplichten werken omdat zij mogelijkheden krijgt om onderdelen vergunningsvrij te maken
• De gemeentelijke kosten, waarover leges berekend worden, worden hoger of lager (afhankelijk van beleidskeuzes van de gemeente)
• Omgevingsvergunningen worden meer integraal, waardoor er meerdere overheden betrokken zijn

De beoogde datum van inwerkingtreding van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is 1 januari 2024. Dit betekent dat per 1 januari het legesregime zal veranderen. Als de Omgevingswet inwerking treedt op 1 januari 2024 dan zal er een nieuwe legesverordening moeten worden vastgesteld, en daarmee een nieuwe leges-begroting/ tarieventabel moeten worden vastgesteld. Indien nodig komt dan een begrotingswijziging richting het einde van het jaar. De VNG heeft in verband met de omgevingswet een modelverordening ter beschikking gesteld.

Toelichting Titel 3 Europese dienstenrichtlijn
De leges in het kader van de Europese dienstenrichtlijn vormen een klein onderdeel van de legesverordening. Vanwege de maatschappelijke betekenis ervan is dit niet kostendekkend. Het grootste deel van de baten bestond voorheen uit de leges voor de evenementenvergunningen.